HAREZMİ (Algorizm)

(MS 770-840)

Tam adı Muhammed Bin Musa el-Harezmi olan bu büyük bilim adamı, Horasan’da (Özbekistan’ın Karizmi kentinde) doğmuştur.Hayatının büyük bir bölümü Bağdat’da (Beytü’l Hikme’de) matematik, astronomi ve coğrafya konularında çalışarak geçmiştir.

         Cebirin kurucusu olan Harezmi’nin iki önemli matematik kitabı vardır; "Cebir" ve "Hint Hesabı".Harezm'de    temel    eğitimimini   alan Harezmi gençlinin ilk   yıllarında  Bağdat'taki ileri bilim atmosferinin varlığını   öğrenir. 

       İlmi   konulara doyumsuz denilebilecek seviyedeki bir aşkla bağlı olan Harezmi  ilmi konularda  çalışma  idealini  gerçekleştirmek  için Bağdat'a   gelir ve yerleşir. Devrinde bilginleri  himayesi  ile  meşhur  olan  abbasi  halifesi Mem'un  Harezmideki ilm kabliyetten haberdar olunca  onu  kendisi  tarafından   Eski  Mısır,  Mezopotamya,  Grek ve Eski hint  medeniyetlerine ait eserlerle  zenginleştirilmiş  Bağdat Saray  Kütüphanesinin  idaresinde  görevlendirilir. Daha sonra da Bağdat Saray Kütüphanesindeki  yabancı eserlerin tercümesini yapmak amacıyla kurulan bir tercüme akademisi olan  Beyt'ül  Hikme 'de  görevlendirilir. Böylece Harezmi Bağdat'ta inceleme ve araştırma yapabilmek  için  gerekli  bütün  maddi  ve  manevi   imkanlara  kavuşur.  Burada  hayata  ait  bütün endişelerden uzak olarak matematik ve astronomi ile ilgili araştırmalarına başlar. 

        Bağdat     bilim   atmosferi   içerisinde kısa zamanda üne  kavuşan  Harezmi Şam'da bulunan Kasiyun  Rasathanesin'de  çalışan   bilim  heyetinde  ve  yerkürenin  bir  derecelik  meridyen   yayı uzunluğunu  ölçmek için Sincar Ovasına giden bilim  heyetinde  bulunduğu  gibi   Hint  matematiğini incelemek için Afganistan üzerinden  Hindistana giden bilim heyetine başkanlık da etmiştir.

         Harezmi 'nin  latinceye  çevrilen   eserlerinden  olan El-Kitab 'ul  Muhtasar  fi 'l Hesab 'il cebri ve 'l Mukabele adlı eserinde ikinci  dereceden   bir bilinmeyenli ve iki  bilinmeyenli  denklem  sistemlerinin  çözümlerini  inceler.

  El Harizmi matematiğin yanısıra astronomi ve coğrafya ilimlerinde de eserler vermiştir. Astronomik cetvellerle ilgili kitaplar yazmış ve bu eserler 12. y.y. da Latince' ye çevrilmiştir. Bunu yanısıra Ptolemy'nin coğrafya kitabını düzeltmelerle yeniden yazmış, 70 tane bilim adamıyla birlikte çalışarak 830 yılında bir dünya haritası çizmiştir. Dünyanın çevresini ve hacmini hesaplama çalışmalarında yer almıştır. Güneş saatleri, usturlaplar ve saatler üzerine yazılmış eserleri de vardır.